NRC, Slijpsteen voor de Geest?

Deze ingezonden brief had vandaag in de NRC moeten staan. Het was een respons op een column in de Opinie en Debat bijlage van 6 april 2024, waarin NRC columniste Eva Peek de schrijfster J.K. Rowling beticht van transhaat.

Geachte redactie,

Vraag voor een college taalfilosofie: “Als we koeienstaarten voortaan poten zouden noemen, hoeveel poten zou een koe dan hebben?” Antwoord: “Vier, want het woord ‘poten’ in de vraag betekent nog steeds wat wij ermee bedoelen, niet wat degenen die de taal willen veranderen ermee bedoelen.” Als we het woord ‘transfoob’ voortaan zouden gebruiken voor mensen die vasthouden aan de biologische realiteit van het verschil tussen mannen en vrouwen, is de schrijfster J.K. Rowling dan transfoob? Antwoord: nee, want ‘transfoob’ betekent ‘een irrationele afkeer hebbend van transgenders’, en Rowling geeft er op geen enkele manier blijk van dat ze dat heeft. Helaas is deze subtiliteit aan uw columniste Eva Peek niet besteed. Zij schijnt te denken dat de werkelijkheid automatisch meeverandert als je de taal verandert. J.K. Rowling zet zich in voor de sekse-gebaseerde rechten van vrouwen, onder andere door uit eigen zak Beira’s Place, een blijf-van-mijn-lijf huis in Edinburgh, te financieren. Is dit ‘transfoob’ omdat transvrouwen daar niet worden toegelaten? Het is een plek waar vrouwen heen vluchten om agressie van mannen te ontlopen Daarom is Beira’s Place alleen voor vrouwen, in de ouderwetse biologische zin. Ik word daar niet toegelaten, want ik ben een man. Daar is niets mee mis. En er wordt geen transgender mee benadeeld, want in Edinburgh is al een blijf-van-mijn-lijf huis (ERCC) met een transgender aan het hoofd. Daar is iedereen welkom die van zichzelf denkt dat hij een vrouw is.

Jan van Eijck, Amsterdam

Gisteren kreeg ik bericht dat de brief geplaatst zou worden, maar toen ik vanochtend keek bleek mijn tekst - zonder overleg - ingrijpend te zijn gewijzigd en ingekort. Bovendien was mijn naam verkeerd gespeld. Wie wil zien hoe de NRC Opinie redactie er een schoolkrant-stukje van gemaakt heeft moet de krant maar even opzoeken.

Mijn brief voldeed geheel aan de plaatsingseisen: minder dan 250 woorden, in correct en begrijpelijk Nederlands geformuleerd. Het ontgaat mij waarom de NRC redactie daarin heeft zitten knoeien. De belangrijkste pointe van mijn tekst was het gebruik van de term ‘transfoob’ in een nieuwe betekenis ‘vasthoudend aan de biologische realiteit van het verschil tussen mannen en vrouwen’. Het ging natuurlijk om de zogenaamde transhaat uit de titel van de column. Mijn pointe is in de ingekorte versie geheel verloren gegaan. Ook de naam van de columniste, Eva Peek, is door de redactie ten onrechte geschrapt.

Met het taalgebruik van mijn brief was niets mis, en de ratio van de stilistische wijzigingen ontgaat mij. Ik schreef: ‘Daar is iedereen welkom die van zichzelf denkt dat hij een vrouw is’, maar in de NRC versie wordt die ‘hij’ weggefoezeld: ‘Daar is iedereen welkom die van zichzelf denkt een vrouw te zijn.’

Na mijn protest werd nog wel de spelfout in mijn naam gecorrigeerd, maar op mijn verzoek om correctie van de tekst kreeg ik niet eens antwoord.

Achteraf gezien had ik liever gehad dat mijn brief helemaal niet was geplaatst. Mensen die overwegen brieven of opiniestukken naar de NRC te sturen zijn gewaarschuwd.

Overigens kan ik de lezers die in het onderwerp zijn geïnteresseerd dit X/Twitter draadje aanbevelen, waar de beweringen die Eva Peek in haar column doet zo ongeveer stuk voor stuk worden weerlegd. Tot zover mijn recente ervaringen met de Slijpsteen voor de Geest.